Λουλούδης Δημ.     

Το πιο καυτό θέμα, όταν ξεκινά κανείς να συζητά για τα προβλήματα του υποβρύχιου βίου του, είναι η εξίσωση της πίεσης στα αυτιά του κατά την κατάδυση.

Η Μητέρα Φύση, δεν είχε καθόλου στο νου της όταν μας έπλαθε, τα αεροπορικά ταξίδια και τις καταδύσεις στα άβαθα. Εάν το είχε σκεφθεί, σίγουρα θα είχε στείλει πίσω στα σχεδιαστήρια το πρωτότυπο μοντέλο μεσαίο αυτί-ευσταχιανή σάλπιγγα. Οι γρήγορες κάθετες μετακινήσεις, είναι επίτευγμα του ανθρώπου και η ενεργητική εξίσωση της μεγάλης μεταβολής της πιέσεως στις αεροφόρες κοιλότητες του σώματός μας είναι λίγο έξω από την φύση μας. Με τη χρήση προχωρημένων τεχνικών όμως, σχεδόν όλοι μπορούν να κάνουν την εξίσωση των αυτιών πολύ ευκολότερη. Για τις ευσταχιανές σάλπιγγες, την ανατομία και τα προβλήματά τους, έχουμε μιλήσει αναλυτικά σε προηγούμενα τεύχη του περιοδικού.

Ας γνωρίσουμε σήμερα τις μεθόδους εξίσωσης της πίεσης στο μεσαίο αυτί μας.

Η μέθοδος Valsalva

Ο Antonio Valsalva, ήταν ο πρώτος που περιέγραψε στα 1704 μια διαδικασία για εξίσωση της πίεσης στο μέσο αυτί. Η μέθοδος έχει ως εξής: κλείνουμε τη μύτη μας με το δείκτη και τον αντίχειρα και εκπνέουμε αέρα από τον θώρακα. Τα μάγουλά μας δεν θα πρέπει να φουσκώνουν και η προσπάθεια να είναι γρήγορη και όχι πολύ έντονη. Ο αέρας που συμπιέζεται από την σύσπαση των εκπνευστικών μας μυών, μέσα από την ανοικτή γλωττίδα (= οι γνήσιες φωνητικές χορδές μας που βρίσκονται μέσα στο λάρυγγα) θα κατευθυνθεί δια των ευσταχιανών μας σαλπίγγων στο μεσαίο αυτί. Είναι η πιο απλή και η πιο διαδεδομένη τεχνική μεταξύ ελευθέρων και αυτόνομων δυτών και η πρώτη που θα καταφέρει να εφαρμόσει κάποιος που ξεκινά να ασχολείται με το αντικείμενο της κατάδυσης. Έχει όμως δύο βασικά μειονεκτήματα. Το πρώτο είναι ότι η αύξηση της πίεσης του εκπνεομένου αέρα προκαλεί αύξηση της πίεσης του αίματος στις φλέβες και οίδημα στους ιστούς γύρω από την ευσταχιανή σάλπιγγα.

Το δεύτερο είναι πως η αυξημένη αυτή πίεση στο θώρακα ελαττώνει την φλεβική επαναφορά του αίματος στην καρδιά επηρεάζοντας την πίεση του αίματος και τον καρδιακό ρυθμό. Για τους λόγους αυτούς, αναζητήθηκαν από νωρίς εναλλακτικοί τρόποι εξίσωσης.

H μέθοδος Frenzel

Ο Herman Frenzel ήταν στρατιωτικός γιατρός, χειρουργός ΩΡΛ που παρακολουθούσε πιλότους της Luftwaffe κατά τη διάρκεια του Β΄ Παγκοσμίου πολέμου. Επινόησε την ομώνυμη τεχνική το 1932 και την δίδαξε στους πιλότους των βομβαρδιστικών Stukas, που εφαρμόζοντας κάθετη εφόρμηση πάνω στο στόχο για να κατευθύνουν με ακρίβεια τις τότε ¨χαζές¨ βόμβες τους, βίωναν ταχείες μεταβολές της βαρομετρικής πίεσης, αντίστοιχες με αυτές της κατάδυσης. Η τεχνική βασίζεται σε κλείσιμο της γλωττίδας, των γνήσιων φωνητικών χορδών δηλαδή, όπως όταν πρόκειται να σηκώσουμε ένα βαρύ αντικείμενο. Ο δείκτης και ο αντίχειρας κλείνουν τη μύτη και κάνουμε προσπάθεια να βγάλουμε ένα λαρυγγικό ήχο που ακούγεται σαν ¨κχ¨ η΄ ¨νγκ¨. Με τον τρόπο αυτό, το πίσω τριτημόριο της γλώσσας σηκώνεται προς τα πάνω και πίσω, έλκοντας και τον λάρυγγα προς τα πάνω και ωθώντας αέρα σαν έμβολο προς τις ευσταχιανές σάλπιγγες. Για τον λόγο αυτό η μέθοδος λέγεται και “throat piston” ή στα ελληνικά λαρυγγικό έμβολο. Για να την εξασκήσουμε, αρκεί κατά την προσπάθεια να παρατηρούμε τα πλάγια των ρωθώνων μας να φουσκώνουν πάνω από τα δάκτυλά μας που κλείνουν την είσοδο της μύτης και να βλέπουμε το μήλο του Αδάμ στον λαιμό μας να ανεβοκατεβαίνει σαν έμβολο. Είναι η καλύτερη από τις μεθόδους εξίσωσης με πίεση αέρα, είναι εύκολη να επιτευχθεί με λίγη προπόνηση και δεν παρεμποδίζει την φλεβική επαναφορά του αίματος στην καρδιά.

Η μέθοδος Toynbee

Ο Joseph Toynbee, ήταν ο πρώτος που αναγνώρισε, στα 1853, τον ήχο που ακούγεται στα αυτιά μας κατά την διάρκεια της κατάποσης, ως αποτέλεσμα της εισόδου αέρα στο μεσαίο αυτί, από την ευσταχιανή σάλπιγγα, που είχε περιγράψει πολύ νωρίτερα, στα 1574, ο Bartolomeo Eustachio.

Η μέθοδος που περιέγραψε ήταν απλή. Συνίστατο σε κλείσιμο των ρωθώνων με τα δάκτυλα κατά τη διάρκεια της κατάποσης. Οι μύες της κατάποσης τραβούν και ανοίγουν το στόμιο της ευσταχιανής σάλπιγγας. Ταυτόχρονα, ο αέρας που συμπιέζεται από την άνοδο του λάρυγγα όταν καταπίνουμε δεν φεύγει από τα ρουθούνια μας, γιατί τα αποφράσσουμε με τα δάκτυλά μας, αλλά κατευθύνεται προς τις σάλπιγγες. Βέβαια, αυτή η μέθοδος κατάποσης αέρα, είναι δύσκολο να γίνει επαναλαμβανόμενα, ιδιαίτερα στον αρχάριο δύτη.

Η μέθοδος Lowry

Είναι ένας συνδυασμός των μεθόδων Valsalva και Toynbee. Κλείνουμε τη μύτη με τα δάκτυλα, εκπνέουμε αέρα από τον θώρακα και ταυτόχρονα καταπίνουμε. Είναι μια τεχνική που μπορεί να χρησιμοποιηθεί, αν μόνη της η Valsalva δεν αποδίδει και κάποιοι δύτες την προτιμούν.

Η μέθοδος Twitch ή μέθοδος κλίσης της κεφαλής

Είναι μια ακόμα συνδυασμένη μέθοδος εξίσωσης με συμπίεση του αέρα. Συνδυάζει τη δοκιμασία Valsalva ή Frenzel, όχι πια με κατάποση, αλλά με απότομη κλίση της κεφαλής αριστερά-δεξιά, ούτως ώστε η τάση των μυών του φάρυγγα να διευκολύνει την διάνοιξη του στομίου της ευσταχιανής σάλπιγγας.

Ημέθοδος Beance Tubaire Voluntaire (BTV)

Η μέθοδος αυτή της εκούσιας διάνοιξης του στομίου της ευσταχιανής σάλπιγγας, αναπτύχθηκε το 1952 στο Γαλλικό Πολεμικό Ναυτικό. Είναι μια μέθοδος δύσκολη να διδαχθεί και από αυτούς που τη διδάσκονται μόνο το 30% μπορεί να την κατορθώσει με σταθερότητα και αξιοπιστία. Η τεχνική βασίζεται σε σύσπαση των μυών της μαλθακής υπερώας ( είναι η μαλακή μεμβράνη που βρίσκεται πίσω από τον ουρανίσκο μας και καταλήγει στη σταφυλή ) ενώ πιέζουμε την κάτω γνάθο προς τα εμπρός και κάτω με κλειστό το στόμα. Είναι όπως όταν προσπαθούμε να χασμουρηθούμε ευγενικά σε μια βαρετή εκδήλωση, χωρίς να γίνουμε αντιληπτοί. Όταν επιτυγχάνεται, ακούγεται το χαρακτηριστικό ¨κλικ¨ της διάνοιξης του στομίου των ευσταχιανών μας σαλπίγγων. Είναι μια μέθοδος που δεν απαιτεί κλείσιμο των ρωθώνων και έτσι δεν χαλάμε το υδροδυναμικό μας σχήμα κατά την κατάδυση αλλά και δεν απασχολούμε το χέρι μας. Εάν μας γίνει κτήμα, είναι μια θαυμάσια μέθοδος που μπορεί να βοηθήσει να έχουμε διαρκώς συσπασμένους τους αντίστοιχους μυς και η εξίσωση να γίνεται αυτόματα όσο κατεβαίνουμε ή επαναλαμβανόμενα και συνεχώς. Κάποιοι άνθρωποι μοιάζουν σα να έχουν γεννηθεί με αυτό το ταλέντο, αλλά για κάποιους άλλους είναι αποτέλεσμα συστηματικής προπόνησης.

Η μέθοδος Roydhouse

Η μέθοδος περιγράφηκε από τον Noel Roydhouse, έναν Νεοζηλανδό γιατρό και είναι παραλλαγή της BTV. Συνίσταται σε εκούσια σύσπαση των μυών της μαλθακής υπερώας με τρόπο ώστε η σταφυλή να έλκεται προς τα επάνω και εμπρός, πράγμα που μπορεί να το εξασκήσει κανείς μπροστά σε ένα καθρέφτη. Αν επιτευχθεί αυτό, έχουμε κερδίσει το 50% της μεθόδου. Το υπόλοιπο, συνίσταται σε σύσπαση των μυών της γλώσσας και της γνάθου, με τρόπο σα να προσπαθούμε να κάνουμε δακτυλίδια καπνού.

Δεν έχω κάνει ποτέ μου δακτυλίδια καπνού, ούτε προτείνω να αρχίσετε το κάπνισμα. Προσπαθήστε όμως, αν θέλετε, με ανοικτό το στόμα στον καθρέφτη, να δείτε κατ’ αρχάς το σταφυλάκι να κινείται προς τα πάνω και εμπρός και στη συνέχεια με κινήσεις της γνάθου και της γλώσσας να ακούσετε το χαρακτηριστικό ¨κλικ¨ στις ευσταχιανές σας σάλπιγγες. Θα πρότεινα βέβαια, όλα αυτά να μην τα κάνετε παρουσία άλλων. Δε θέλουμε να βάλουμε τους αγαπημένους μας στη διαδικασία να αναρωτιούνται για την ψυχική μας υγεία.

Η μέθοδος Edmonds

Ο Carl Edmonds, Αυστραλός συγγραφέας, περιέγραψε μια μέθοδο που μοιάζει με την BTV (σύσπαση των μυών της μαλθακής υπερώας και της γλώσσας) σε συνδυασμό με κίνηση της γνάθου προς τα εμπρός και κάμψη του λαιμού με ή χωρίς Valsalva ή Frenzel. Όλα αυτά αποσκοπούν σε τάση του βλεννογόνου και των μυών γύρω από το στόμιο της ευσταχιανής σάλπιγγας προκειμένου να επιτευχθεί η διάνοιξή της.

Απαραίτητη προϋπόθεση για να τα εφαρμόσουμε όλα αυτά, είναι να είμαστε ελεύθεροι από λοιμώξεις του ανωτέρου αναπνευστικού συστήματος και αλλεργική ρινίτιδα και να είμαστε καλά ενυδατωμένοι.

Αν μετά από όλο αυτό το ξεφύσημα δεν κατορθώσουμε να εξισώσουμε, τότε αναζητούμε τη λύση σε κάποιον ειδικό. Συχνά, μπροστά από μια ευσταχιανή που δυσλειτουργεί, υπάρχει ένα ρουθούνι που δεν αναπνέει σωστά λόγω ανατομικού (στραβό διάφραγμα, υπερτροφικές κόγχες, κρεατάκια) ή φλεγμονώδους προβλήματος (ρινίτιδες πάσης φύσεως, αλλεργία, πολύποδες ρινός, ιγμορίτιδες και λοιπές κολπίτιδες). Όλα αυτά τα προβλήματα, μπορούν εύκολα να διαγνωστούν σήμερα με τη βοήθεια των σύγχρονων ενδοσκοπίων και εξίσου εύκολα και ανώδυνα να θεραπευθούν με τη χρησιμοποίηση μοντέρνων χειρουργικών τεχνικών, που γυρνούν επιδεικτικά την πλάτη στις επώδυνες και βάρβαρες μεθόδους του παρελθόντος και διαλύουν οριστικά την τρομολαγνεία που συνόδευε τις αφηγήσεις των επεμβάσεων στην περιοχή.

drlouloudis